قانون‌شکنی برخی مدیران اتحادیه‌ها

فلسفه وجودی سازمان مرکزی نظارت بر اجرای قانون و وظایف اتحادیه‌هاست و چنانچه ضعف مدیریت یا غفلت و بروز شائبه‌های سیاسی‌کاری، جناح‌بازی و… می‌تواند موجبات دور شدن مدیران برخی از تشکل‌ها از مأموریت اصلی باشد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کشاورزی ایران ( اگنا ) ; با توجه به منع حضور صاحبان برندها در هرم تصمیم‌گیری اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها مصاحبه تعدادی از مدیران اتحادیه‌های مرتبط را با رسانه‌ها منعکس می‌نماید و آمادگی بهره‌گیری از پاسخ مخاطبان یا توضیحات تکمیلی سایر مسئولان را دارد.
مدیرعامل اتحادیه گل‌آذین استان چهارمحال‌وبختیاری درخصوص نقش اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها در فروش محصولات اعضای خود اظهارداشت:

تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها باید در فروش محصولات اعضای خود نقش داشته باشند و در واقع متولی اصلی آن‌ها هستند که باید فروش محصولات اعضاء را انجام دهند، اما به‌دلیل یک‌سری مشکلات که در سیستم وجود دارد، این کار را نمی‌توانند انجام دهند؛ چراکه مدیران و اعضای تعاونی‌ها اغلب انتصابی هستند و نه انتخابی. به‌همین دلیل توانمندی لازم و کارآیی اجرایی چندانی ندارند و تنها اسم‌هایی روی کاغذ هستند.

اگر توانمند باشند، باید بتوانند محصول و تولیدات زنبورداران را خریداری و سپس در بازار هدف عرضه کنند.
محسن اویسی افزود: عرضه عسل زنبورداران کشور به‌میزان بسیار جزئی توسط اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها صورت می‌گیرد، به‌طوری‌که شاید تنها یک یا دو شهر باشند که این کار را انجام می‌دهند؛ به‌عنوان مثال اتحادیه شهر نجف‌آباد با وجود این‌که عسل را با بسته‌بندی‌های مناسب ارائه می‌کند، به بن‌بست رسیده‌ و نتوانسته‌ کار چندان چشمگیری انجام دهد.
وی تصریح کرد: متولی تعاونی‌ها، سازمان مرکزی تعاون روستایی است.

این سازمان به‌دلیل این‌که آمار داشته باشد و درپی آن آمار میزان تولید در سطح کشور را ارائه دهد، اقداماتی انجام می‌دهد؛ اما بزرگ‌ترین ضعف این است که نظارت چندانی روی شرکت‌ها و مجموعه‌ تعاونی‌ها وجود ندارد و آماری که این تعاونی‌ها ارائه می‌دهند، صرفاً جهت دریافت تسهیلات است؛ یا این‌که قصد دارند به‌صورت اسمی تعدادی شرکت ثبتی در سیستم‌ آن‌ها وجود داشته باشد؛ بنابراین به‌دلیل نبود نظارت سیستمی اتحادیه‌ها در بحث خرید و فروش هم نمی‌توانند نظارتی مناسبی داشته باشند.

این در شرایطی است که سازمان تعاونی روستایی از پروسه تولید تا مصرف باید بر کار اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها نظارت داشته باشد. این عدم نظارت‌ها تا جایی پیش‌رفته است که افراد باوجود این‌که صاحب برند در این حوزه هستند، در سمت مدیران و اعضای هیئت مدیره اتحادیه‌ها قرار می‌گیرند و حتی به اتحادیه سراسری زنبورداری هم نفوذ پیدا می‌کنند که این امر مشکلات بسیاری را در صنعت زنبورداری به‌وجود آورده است.

در نبود نظارت، صاحبان برند، مدیرعامل یا عضو اتحادیه مرکزی می‌شوند

اویسی درخصوص مدیران عامل و اعضای هیئت‌مدیره‌ای که خود دارای صاحب برند هستند، تأکید کرد: اگرچه براساس قانون افرادی که صاحب برند هستند، نمی‌تواند در سمت مدیرعامل یا عضو اتحادیه تعاونی قرار بگیرند، اما این مسأله به هیچ‌وجه رعایت نمی‌شود.

وقتی سازمان تعاون روستایی بر این موضوع نظارت نمی‌کند یا نظارت آن ضعیف است، قطعاً صاحب برند بودن مدیران و اعضای اتحادیه‌ها در به فروش نرفتن محصولات نقش اساسی خواهد داشت؛ چراکه احتمال دارد برخی از این افراد منفعت شخصی‌ خود را به منفعت اعضاء ترجیح ‌دهند. اگر مدیران و اعضای هیئت مدیره صاحب برند نباشند، قطعاً برای اعضای خود تلاش خواهند کرد و در کار فروش محصولاتشان سهیم خواهند شد.

وی با اشاره به فعالیت برند اکسیر تصریح کرد: متأسفانه اغلب تعاونی‌ها و اتحادیه‌هایی که مدیران و اعضای آن‌ها برند شخصی دارند، با برند اکسیر مخالف هستند. وقتی زنبوردار در شهرها و استان‌ها بتواند محصولاتش را به‌راحتی به برند اکسیر بدهد و البته اکسیر هم تحت نظارت دقیق باشد، دست واسطه‌ها و مافیا کوتاه می‌شود. با این تفاسیر مسلم است که برخی تعاونی‌ها از حضور برندی مانند اکسیر استقبال چندانی نمی‌کنند.

اتحادیه‌ها موظفند در فروش محصولات به اعضای خود خدمات ارائه دهند

عبدالحمید قدرتی، مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان هم درخصوص نقش اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها در فروش تولید عسل تولیدی اعضای اتحادیه اظهارداشت: اتحادیه‌ها در قالب آیین‌نامه و اساس‌نامه‌ مصوبی که دارند، موظفند در بحث فروش محصولات و تولیدات اعضاء، تأمین نهاده‌ها، حمایت‌های بیمه‌ای و موارد این‌چنینی به اعضای خود خدمات ارائه بدهند؛

به‌عنوان مثال در اتحادیه زنبورداری در قالب صندوق حمایت از توسعه زنبورداری کشور و همچنین صندوق توسعه کشاورزی استان همدان تسهیلاتی را دریافت می‌کنیم و این تسهیلات را به‌همراه سرمایه‌ای که در اختیار داریم، به ‌تعاونی‌ شهرستان‌های استان همدان می‌دهیم.

وی افزود: به‌طور غیرمستقیم به تعاونی‌های استان خدمات مورد نیاز را ارائه می‌دهیم و آن‌ها هم با عرضه محصولات زنبورداران در فروشگاه‌ها به آنان کمک می‌کنند؛ به‌عنوان مثال امسال حدود یک‌هزار و ۷۰۰ تن شکر سفید از طریق بخش‌های مختلف تهیه کردیم و در اختیار زنبورداران و اعضای خود قرار دادیم که این‌ها جزو وظایف تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها محسوب می‌شود.
قدرتی با بیان این‌که اتحادیه‌های سراسر کشور از سال ۱۳۸۴ تشکیل‌ و موظف به فروش محصولات اعضای خود شده‌اند، تصریح کرد: درحال‌حاضر منابع مالی اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها بسیار ضعیف است و سرمایه لازم را نداریم. همچنین تسهیلاتی هم که به ما می‌دهند، جوابگوی نیازها و درخواست‌ها نیست؛

بنابراین معتقدیم که هر استان باید یک شبکه تولید و توزیع بین تعاونی‌های خود داشته باشد تا بتواند درباره خریدو‌فروش عسل، موم، کندو و تمامی لوازم زنبورداری اقدام کند. ما نیز تقریباً نظر بخش خصوصی زنبورداری را جلب کرده‌ایم و درحال تشکیل زنجیره‌ای هستیم که بتوانیم از تولید تا مصرف به زنبورداران با حداقل هزینه‌ خدمات ارائه دهیم.

کم‌توجهی به زنبور و صنعت زنبورداری

وی در پاسخ به این پرسش که درحال‌حاضر چند درصد از کل عسل زنبورداران کشور توسط تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها خریداری و در بازار عرضه می‌شود، گفت: آمار دقیقی در این‌خصوص وجود ندارد؛ اما تا جایی‌که اطلاع دارم، مقداری از عسل زنبورداران توسط صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری و مقداری از آن هم توسط تعاونی‌های استان‌ها خریدوفروش می‌شود که مقدار قابل‌ توجهی نیست.

قدرتی افزود: نیاز به منابع مالی داریم که هنوز این منابع در اختیار تعاونی‌ها قرار نگرفته؛ بنابراین قدرت مالی چندانی نداریم. مسئولان به صنعت زنبورداری توجه چندانی ندارند، شاید معتقدند مصرف عسل برای مردم چندان ضروری نیست. این درحالی‌است که ۷۰ درصد از بودجه کشور صرف تولید نهاده‌های دام و طیور می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان همدان با بیان این موضوع که درحال‌حاضر در حوزه عسل برند چندان معروفی وجود ندارد، افزود: تعداد محدودی از مدیران و اعضای هیئت مدیره اتحادیه‌ها خود صاحب برند هستند، ولی با وجود این نمی‌توان مدعی شد که مدیران و اعضای هیئت مدیره‌ای که صاحب برند هستند، توجه بیش‌تری به فروش محصولات خود می‌کنند و به محصولات اعضاء و فعالیت اعضای اتحادیه خود توجه نمی‌کنند. شاید بتوان گفت مدیران و اعضای هیئت مدیره اتحادیه‌هایی که برخلاف قانون صاحب برند هستند، کارشان را به‌صورت امانت‌گذاری انجام می‌دهند؛ یعنی سرمایه آن‌چنانی ندارند که بخواهند فعالیت گسترده‌ای داشته باشند. این هم عمدتاً به این دلیل است که صنعت زنبورداری در ایران بسیار ضعیف است و جای کار زیادی دارد.

مطابق اصلی که در اساس‌نامه تمام تعاونی‌ها به‌صراحت قید شده، مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها نباید در فعالیتی که در رقابت با موضوع فعالیت اتحادیه و تعاونی است، مشغول به‌کار باشد. سازمان مرکزی تعاون روستایی نیز با استفاده از همین بند قانونی در اساس‌نامه، آیین‌نامه‌ای را تحت‌عنوان آیین‌نامه نظارت بر کاندیداهای سمت مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره تعاونی‌ها تهیه و در آن قید کرده فردی که می‌خواهد جهت مدیرعاملی یا عضویت هیأت مدیره یک تعاونی کاندیدا شود، نباید صاحب برند و دارای فعالیت در بازار باشد. با وجود این، صنعت زنبورداری کشور جزو صنایعی است که مدیران و اعضای هیئت مدیره تعدادی از اتحادیه‌ها و تعاونی‌های مربوطه‌اش خود دارای برند هستند.

به گفته فعالان حوزه زنبورداری، این امر خوشایند نیست؛ چراکه معتقدند احتمال دارد این افراد تا زمانی‌که منافع خودشان مطرح است، منافع اعضاء را در نظر نگیرند؛ بنابراین نمی‌توانند وظایف خود را به‌درستی انجام دهند و در این صورت صنعت زنبورداری از این مسأله متضرر خواهد شد. فعالان این حوزه معتقدند این اقدام می‌تواند یک قانون‌شکنی واضح تلقی شود و عمده دلیل این قانون‌شکنی نیز عدم نظارت دستگاه‌های مربوطه است.
توقع و انتظار اعضای تعاونی و اتحادیه‌های زنبورداران از اتحادیه‌های مرکزی و اتحادیه مرکزی نظارت این است که زحمات اعضا از ابتدا تا انتها که منتج به تولید محصول نهایی می شود با یک برند مشخص و بنام اتحادیه مرکزی تعاونی و با شاخص استانداردی وارد بازار شود در مرحله نخست تولیدات در شبکه توزیع تعاونی های کشور و در مرحله بعدی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شبکه مویرگی باکیفیت استاندارد و قیمت رقابتی عرضه شود.

انتظار اعضا از شرکت‌ها و اتحادیه‌ها این است که در تهیه و تامین نهاده‌های اولیه از قبیل تهیه چوب برای ساخت جعبه و کندو جهت ساخت در کارگاه‌های تعاونی و دستگاه عاج موم و تهیه شکر و نیز تولید ملکه زنبورعسل متناسب با شرایط سازگاری اقالیم و همچنین جمع‌آوری و استانداردسازی و بسته بندی و حمل و نقل و بازاریابی و فروش محصول اعضا در سطح تعاونی های تخصصی در کشور و نیز ارائه خدمات فنی مهندسی به آنان اهداف مهم و اساسی تعاون در کشور را معنی‌دار نمایند، بطوری‌که ملاحظه می‌فرمایند متاسفانه بنا به موارد مطروحه فوق تعاونی‌ها از مسیر اصلی منحرف که علاوه برضربه به این رکن از ساختار تولید موجب پراکندگی و سرخوردگی تولیدکنندگان کشور خواهد شد.