مدیران کارخانه های خوراک به فکر بازارهای صادراتی باشند/ نیازهای داخلی محدود است

بنیانگذار کارخانه های اتحادیه خوراک دام، طیور و آبزیان ایران:

مدیران کارخانه های خوراک به فکر بازارهای صادراتی باشند/ نیازهای داخلی محدود است

حبیب الله سماوات، بنیانگذار کارخانه‏های اتحادیه خوراک دام در ایران و نخستین عضو ایرانی اتحادیه بین المللی IFIF است. وی که برای نخستین بار خوراک آبزیان به روش صنعتی را در کشور نهادینه کرده است و پیش کسوت این صنعت محسوب می شود، در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی کشاورزی ایران(اگنا)، پیشینه و قدمت خوراک آماده و همچنین نخستین کارخانه هایی که در ایران ساخته شده و استقرار یافته اند را تشریح کرد. سماوات همچنین از مدیران صنعت خوراک آماده می خواهد با توجه به ظرفیت های کنونی این صنعت و بازار نسبتا اشباع شده داخلی، به فکر راهیابی به بازارهای منطقه ای و جهانی باشند.

وی می گوید: به طور مستمر بیش از ۳۵ سال افتخار خدمت در صنعت خوراک دام، طیور و آبزیان را دارم و در صنعت خوراک آبزیان (خوراک انواع ماهی و میگو) بنیانگذار تولید آن در کشور هستم.

سماوات تاسیس نخستین کارخانه تولید خوراک دام در کشور را در اواسط دهه ۳۰ شمسی  اعلام می کند و می افزاید: بین سال های ۱۳۳۴ و ۱۳۳۵ نخستین خوراک دام ترکیبی کشور که ترکیبی از پوست تخم پنبه، کنجاله تخم پنبه و ملاس بود، پس از پلت و بسته بندی به بازار عرضه می شد و در محل کارخانه روغن نباتی قو، واقع در فرح آباد خزانه، کارخانه پنبه پاک کنی، تولید و به طور محدود به دامداران عرضه می شد.

وی می گوید: ماشین آلات اصلی این کارخانه از آمریکا وارد شده بود و به عنوان اولین کارخانه تولید خوراک دام و طیور کشور شناخته می شود. از سال ۱۳۳۶ این کارخانه (پارس) اقدام به تولید اولین خوراک فرموله شده طیور کرد و به این ترتیب تولید خوراک دام ترکیبی اولیه متوقف شد.

نخستین عضو ایرانی اتحادیه بین المللی IFIF ادامه می دهد: البته در دهه ۳۰ گروهی در کارگاه های کوچک با آسیاب های سنگی برخی مواد اولیه در دسترس، از جمله گندم، جو، کنجاله تخم پنبه و غیره را آسیاب کرده و به شکل همزن دستی (با بیل و پارو) خوراک تولید می کردند و به فروش می رسانند. در دهه ۴۰ با توجه به توسعه دامداری ها و مرغداری ها در ایران، ضرورت احداث کارخانجات جدید و مجهز تولید خوراک دام و طیور برخی از سرمایه گذاران را به سوی احداث کارخانه های بزرگ و مجهز تولید خوراک دام و طیور (به خصوص در اطراف تهران) هدایت کرد.

وی می گوید: بر اساس آمار موجود تا پیش از سال ۱۳۵۵ تعداد کارخانه های کشور را حدود ۶۵ تا ۶۷ کارخانه ذکر کرده اند و تا پایان سال ۱۳۷۰ تعداد کارخانه های تولید خوراک دام، طیور و آبزیان کشور بیش از ۱۸۶ کارخانه بود. این در حالی است که در دهه ۷۰ رشد احداث کارخانه ها کند شد و اوج توسعه و احداث کارخانه های بزرگ و مدرن در کشور از ابتدای سال ۱۳۸۰ تا پایان ۱۳۹۵ بوده است. بر اساس آمار و اطلاعات موجود در پایان سال ۱۳۹۵ تعداد کارخانه های تولید خوراک آماده در کشور به بیش از ۷۰۰ واحد رسید.

سماوات با اشاره به عضویتش در نخستین تشکل صنفی کارخانه های تولید خوراک دام و طیور و سندیکای تولیدکنندگان خوراک دام و طیور که در دهه پنجاه تاسیس و بعد از انقلاب هم منحل شد، می گوید: در مردادماه سال ۱۳۶۵ شماری از پیش کسوت های صنعت اقدام به تاسیس اولین شرکت تعاونی تولید این تشکل قدیمی و خوش سابقه در کنار سایر تشکل های صنفی کردند که همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد.

وی ادامه می دهد: در دهه ۶۰ به دلیل مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی و سیاست های دولت، رکود غیرمنتظره ای بر صنعت خوراک دام و طیور کشور حاکم شد، به طوری که تعداد زیادی از کارخانه ها با رکود مواجه شده و بعضی تغییر خط تولید دادند و یا حتی از چرخه تولید خارج شدند.

بنیانگذار کارخانه های اتحادیه خوراک دام ایران در ادامه به نخستین تجربه خود در تولید خوراک آبزیان اشاره و اظهار می کند: تولید خوراک ماهی قزل آلا در سال ۱۳۶۲ توسط اینجانب برای مصرف در مزرعه پرورش ماهی سرای کرج (متعلق به مرحوم دکتر معتمد) انجام شد. این حرکت با مدیریت من در شرکت چینه از سال ۱۳۶۳ توسعه یافت و این شرکت به عنوان اولین و بهترین تولیدکننده خوراک آبزیان کشور در بین پرورش دهندگان ماهی و میگو از معروفیت و اعتبار بالایی برخوردار شد.

وی تصریح می کند: در واقع سنگ بنای تولید خوراک آبزیان در کشور در زمان مدیریت من در شرکت چینه گذاشته شد و به اوج خود رسید و انواع خوراک ماهی (سردابی و گرم آبی) در دهه ۶۰ در شرکت چینه به تولید رسید. خوراک میگو نیز در دهه ۷۰ نیز در شرکت چینه برای اولین بار در کشور تولید شد و تا سال ها این شرکت تنها تولیدکننده خوراک میگوی کشور بود. خوشبختانه بعدها تعداد بیشتری از کارخانه ها به تولید انواع خوراک آبزیان پرداختند.

این پیش کشوت صنعت خوراک آماده، با اشاره به اقلیم های متفاوت در ایران، ظرفیت تولید انواع آبزیان در کشور را بسیار مناسب ارزیابی می کند و می افزاید: توان تولید بیشتر از آن چیزی است که در حال حاضر انجام می شود، هر چند با توجه به کمبودهای آبی در کشور، شاید توسعه و پرورش بعضی از گونه های ماهی از جمله قزل آلا با مشکل مواجه شود اما روش پرورش آن در قفس، در دریا و پشت سدها می‌تواند تولید آبزیان کشور را به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد. در رابطه با میگو، قطعا میزان تولید فعلی کشور رضایت‌بخش نیست و این میزان تولید- سالیانه (حدود ۲۵ هزار تن)- می‌تواند تا چندین برابر افزایش یابد.

وی ادامه می دهد: خوشبختانه در سال‌های اخیر کارخانه‌های بسیار خوب و مدرنی در زمینه تولید انواع خوراک دام، طیور و آبزیان در کشور احداث شده‌اند و از نظر تامین غذا برای تولید انواع فرآورده‌های دام، طیور و آبزیان در کشور مشکلی وجود ندارد اما متاسفانه برخی از دامداران و مرغداران به استفاده از خوراک صنعتی که در کارخانه‌های مجهز تولید می‌شود تمایل ندارند و بر این اساس بخشی از ظرفیت کارخانه‌های موجود، بدون استفاده مانده است.

سماوات تصریح می کند: بخش تولید خوراک دام، طیور و آبزیان باید بیشتر به بازارهای صادراتی توجه کند، زیرا نیاز بازار داخل محدود و اشباع خواهد شد، به همین دلیل صادرات می‌تواند بخشی از ظرفیت موجود کارخانه‌ها را به تحرک وادارد.

عضو اتحادیه بین المللی IFIF با بیان اینکه وظیفه تشکل‌های صنفی کارخانه‌ها ایجاد یک تشکل فراگیر است، می گوید: کارخانه ها با ایجاد تشکل می توانند به‌عنوان پلی بین واردکنندگان مواد اولیه، کارخانه‌های تولیدکننده خوراک و دامداران و مرغداران باشند. همچنین، به‌منظور ترویج خوراک صنعتی، تبلیغات کاربردی می‌تواند نقش بسیار مهمی را در توسعه هرچه بیشتر صنعت مرغداری و دامداری کشور بازی کند.

وی در پایان با اشاره به برگزاری سومین همایش بین المللی خوراک دام، طیور و آبزیان (فیداکسپو) می گوید: نمایشگاه‌ها و گردهمایی‌های تخصصی در کنار آشنایی و استفاده از نوآوری‌های صنعت تولید خوراک دام، طیور و آبزیان نقش بسزایی در ارتقای سطح کیفی این صنعت خواهد داشت.