کپک ها و تاثیر آنها بر عملکرد و سلامت حیوانات

کپک ها و تاثیر آنها بر عملکرد و سلامت حیوانات

رشد کپک می تواند در زمین و همچنین در زمان فراوری و ذخیره سازی خوراک محصولات برداشت شده رخ می دهد. این مسئله چه تاثیراتی بر کیفیت غذا، عملکرد حیوانات و اقتصاد تولید خواهد گذاشت؟ چه اقدامات کنترل کننده ای می توان در این زمینه انجام داد؟

به گزارش بخش بین الملل پایگاه اطلاع رسانی کشاورزی ایران (اگنا) به نقل از allaboutfeed، تعدادی ترکیبات سمی (مایکوتوکسین ها) تولید شده توسط گونه های خاص قارچ (کپک) وجود دارند که منجر به بیماری و مرگ در حیوانات را می شوند. کپک باعث آسیب به کبد، اختلال عملکرد سیستم ایمنی و مشکلات فراوانی در تولید مثل می شود. علاوه بر این نشان داده شده که کپک با کاهش فعالیت آنزیم لوزوالمعده و کبد، کاهش جذب مواد مغذی و افزایش دفع آن بر موجودیت مواد مغذی تاثیر می گذارد. در حیواناتی که با خوراک آلوده به کپک تغذیه می شوند، میزان لیپازپانکراتیکی،آمیلاز، تریپسین و کیموتریپسین به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.  این کاهش در سطح آنزیم لوزوالمعده موجب هضم و جذب ناکافی پروتئین، چربی و کربوهیدرات ها می شود. اگر علوفه خراب یا کپک زده به مدت طولانی استفاده شوند، کمبود ویتامین A نیز می تواند منجر به این مسئله شوند. از علائم کمبود ویتامین A شامل مشکلات تولیدمثل در هر دو جنس نر و ماده است. گاوهای باردار ممکن است سقط کنند، جفتشان را حفظ کنند و عفونت رحمی پیدا کنند یا گوساله های ضعیف، مرده یا کور را به دنیا بیاورند. تولید اسپرم در گاوهایی که با کمبود ویتامین A مواجه هستند کاهش پیدا می کند و اختلالات زیادی را به وجود می آورد.

مشکلات بهداشتی کپک

مایکوتوکسین ها از طرق مختلفی از جمله کاهش مصرف یا امتناع از غذا، کاهش جذب مواد مغذی و متابولیسم نادرست، دستگاه های درون ریز و برون ریز تغییر یافته و عملکرد ایمنی سرکوب شده اثرات خود را نشان می دهند. نشخوارکننده به دلیل فعالیت میکروبی در شکمبه می تواند بسیاری از این تاثیرات را تحمل کند. به عنوان مثال، اوکراتوکسین  A  از طریق فلور میکروبی شکمبه به سرعت به اکراتوکسینی  با درصد سمیت کمتر (که فاقد بخش فنیل آلانین است) تبدیل می شود و تنها مقادیر بسیار کمی از اکراتوکسین A کاملا جذب می شود. مطالعات برون تنی نشان داد که اکراتوکسین A به طور عمده توسط تک‌یاختگان شکمبه تجزیه می شود و در گاوهای سالم تا ۱۲ میلی گرم اکراتوکسین A در هر کیلوگرم خوراک می تواند غیرفعال شود. گاوهای باردار و تلیسه های جوان ممکن است بیشتر مستعد کپک باشند و می توانند است یک یا چندین مشکل بهداشتی را که در ادامه می آید، تجربه کنند:

سقط جنین

عفونت های قارچی (ناشی از مایکوتوکسین ها) علت شایع سقط جنین در حیوانات است. سموم در خوراک های کپکی  وارد جریان خون و رحم باردار می شوند و  در صورتی که عناصر سمی از خوراک کپکی وارد  جفت شوند و آن را آلوده کنند، سقط جنین و ناباروری ایجاد می کنند.

آلرژی

خوراک کپکی شامل تعداد زیادی هاگ قارچی است. گاوهایی که این هاگ ها را استنشاق می کنند، ممکن است مبتلا به آلرژی تنفسی یا ذات‌الریه بینابینی گاویان شوند. این بیماری مانع از ورود اکسیژن به جریان خون می شود. یک گاو آلوده به زحمت نفس می کشد و جنین در حال رشد ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن از بین برود.

استروژنیسم

استروژنیسم اغلب زمانی اتفاق می افتد که دام از محصولاتی تغذیه کند که در هوای خنک و مرطوب قرار داده شده است. مصرف دانه های آلوده می تواند منجر به توسعه ویژگی های ماده ها در نرها، رشد جنسی زودرس در ماده های جوان، ناباروری در دام های پیر، سقط جنین و به دنیا آوردن دام مرده یا  ناقص شود.

مضرات اقتصادی کپک

آشکارترین مضرات اقتصادی در سطح تولیدکنندگان خوراک رخ می دهد که شامل کاهش سود، افزایش هزینه تولید، افزایش خطرات  و هزینه های بازاریابی  و افزایش هزینه های پس از برداشت می شود. بالا رفتن هزینه های تولید می تواند شامل هزینه های افزایش یافته آبیاری برای کاهش تنش خشکی و  استفاده بیشتر از آفت کش ها برای کم کردن بیماری های گیاهی تولیدکننده مایکوتوکسین باشد.

هزینه های افزایش یافته پس از برداشت نیز می تواند شامل نمونه برداری و آزمایش، هزینه های ذخیره سازی و خشک کردن، سم زدایی، حمل و نقل در بازار های محدود و دفع مواد خوراکی غیرقابل استفاده باشد. تخفیف محصولات ممکن است بسته به سطح آلودگی و عرضه و تقاضا برای کالای آلوده، قابل توجه باشد. تولیدکنندگانی که دام هایشان را با محصولات آلوده خودشان تغذیه می کنند، ممکن است زیان های وارد شده به مزرعه را  افزایش دهند. همچنین اگر کیفیت محصولاتشان زیر سوال برود، ممکن است مشتری ها یا کل بازارشان را از دست بدهند.

از آن جایی که برخی هزینه های افزایش یافته تولیدکنندگان به مشتری ها منتقل می شود و محصولات نیز محدود هستند، قیمت محصولات نیز بالاتر می رود و هزینه های مصرف کننده بیشتر می شود. هنگامی که مواد خوراکی آلوده وارد سیستم تغذیه می شود، مصرف کنندگان  ممکن است با خوراکی که به اندازه کافی مغذی نیست و اثرات مخرب مسمومیت های قارچی مواجه شوند.

اقدامات کنترل کننده

استراتژی هایی که برای کنترل رشد و توسعه کپک ها و در نتیجه کاهش اثرات آنها بر کیفیت خوراک و عملکرد حیوانات می توان به کار برد، به شرح زیر است:

ذخیره سازی خوراک

ذخیره سازی مناسب خوراک عامل مهمی در حفظ کیفیت خوراک و حفاظت از آن در مقابل آسیب قارچی است. به عنوان مثال، مطالعات میدانی در مصر، نشان داده است که بیشتر مزارع خوراک در مکان هایی قرار دارد که اغلب می تواند در معرض آسیب قارچی و تهاجم جوندگان، پرندگان وحشی و یا حشرات قرار بگیرد. یک آزمایش میکروبی خوراک در یک مزرعه این کشور مقدار ۲۲،۰۰۰ cfu / g کپک را در مقایسه با سطح طبیعی  ۵،۰۰۰ cfu نشان می دهد. اغلب با چنین سطح بالایی از آلودگی، راندمان پایین خوراک، کاهش سرعت رشد و افزایش حساسیت رخ می دهد. اگر غذا در سیلوها ذخیره می شد، بسیاری از این مشکلات  کاهش می یافتند. تخمین زده می شود که هزینه صرفه جویی ۲۰ تن خوراک در شرایط ذخیره سازی دو سیلو نزدیک به ۱۶ هزار پوند مصری در سه سال برسد. این میزان در یک سال حدود ۷۵۸ یورو تخمین زده می شود.

مدیریت علوفه

در صورت امکان یونجه باید در یک محیط با تهویه مناسب قرار بگیرد یا با غذاهای مرطوب، تفاله چغندر، دانه های مرطوب دستگاه تقطیرکننده و یا حتی مکمل های مایع خوراکی، مخصوصا در گاوهای باردار و گوساله های تازه از شیر مادر گرفته شده مخلوط شود. برای کاهش امکان در معرض گذاری، یونجه کپکی ممکن است با علوفه دیگر مصرف شود. رقیق سازی باید با نسبت یکسان شروع شود و در مواردی نسبت بیشتری از یونجه باکیفیت به همراه کپک بیشتر استفاده شود. این امر موجب بهبود ایمنی کلی تغذیه با یونجه کپکی می شود. برای جلوگیری از رشد مایکوتوکسین ها در علوفه، روش های تولید که کیفیت را حفظ می کنند، باید به صورت جدی پیگیری شود.

شیوه های پذیرفته شده تولید علوفه عبارتند از:

• برداشت در رطوبت مناسب (۳۰-۳۵%)
• برش دادن به طور یکنواخت در طول مناسب برای تراکم بهتر و حذف هوا
• اندازه سیلو باید برای اطمینان از حذف روزانه علوفه، سریع تر از سرعت خراب شدن، با اندازه گله هماهنگ باشد
• پرکردن سریع سیلو
• بسته بندی علوفه به اندازه کافی
• پوشش سیلوی افقی بلافاصله در طول یا بعد از پر کردن
• استفاده از افزودنی های علوفه (مانند آمونیاک، پروپانوئیک اسید، کشت های میکروبی و یا علوفه آنزیمی) ممکن است در پیشگیری از مابکوتوکسین ها مفید باشد زیرا آنها در کاهش رشد کپک موثر هستند.

استفاده از افزودنی های خوراک

مهارکننده های کپک، مواد افزودنی خوراکی هستند که برای کاهش آلودگی و جلوگیری از رشد کپک و در نتیجه به حداقل رساندن خطر تکثیر کپک های تولیدکننده مایکوتوکسین در دانه و خوراک استفاده می شوند. مواد افزودنی خوراکی که معمولا برای این منظور استفاده می شود عبارتند از پروپانوئیک اسید و سایر اسیدهای ارگانیک. با این حال، حتی اگر از رشد کپک جلوگیری شود، ممکن است مایکوتوکسین ها باز هم وجود داشته باشند، زیرا مهارکننده های کپک  بر مایکوتوکسین هایی که در حال حاضر در خوراک آلوده وجود ندارد، تاثیری ندارند.

برخی از مواد خوراکی ممکن است بر عملکرد مهارکننده کپک تاثیرگذار باشد. پروتئین یا مکمل های معدنی (به عنوان مثال، کنجاله سویا، گرد ماهی، کنجاله محصولات جانبی طیور و سنگ آهک) به کاهش اثربخشی پروپانوئیک اسید تمایل دارد. این مواد می توانند اسیدهای آزاد را خنثی کنند و آنها را به نمک های مشابه خودشان تبدیل کنند، که به عنوان مهارکننده  فعالیت کمتری دارند.  چربی رژیم غذایی باعث افزایش فعالیت اسیدهای ارگانیک، احتمالا با افزایش نفوذ آنها به ذرات خوراکی، می شود.

استفاده گسترده از خوراک پلت شده در صنعت غذا برای استفاده از مهارکننده های کپک مفید است. گرمایی که خوراک در طی پلت کردن می گیرد، اثربخشی اسید های ارگانیک را افزایش می دهد. در نتیجه هنگامی که فعالیت کپک در پات ها آغاز می شود، با سرعت بیشتری نسبت به خوراک پلت نشده ادامه می دهد، زیرا فرایند پلت کردن که سبب قابل هضم تر شدن خوراک برای حیوانات می شود، باعث می شود که توسط کپک ها هم راحت تر هضم شوند.

گیرنده های مایکوتوکسین

گیرنده های مایکوتوکسین موادی هستند که به مایکوتوکسین ها متصل می شوند و از جذب آن ها در روده و  گردش خون جلوگیری می کنند. انواع مواد دارای توانایی اتصال به مایکوتوکسین ها هستند. رایج ترین و مورد پژوهش ترین عامل های اتصال مایکوتوکسین ها، آلومینوسیلیکات ها – رس و زئولیت ها هستند. اکثر این محصولات، گیرنده های کارآمد آفلاتوکسین ها هستند، اما فعالیت در برابر انواع مختلف مایکوتوکسین ها را محدود می کنند. بخش دیواره سلول  بتاگلوکان مخمرها مانند ساکارومایسس سرویزیه می تواند یک ماده مؤثر در اتصال طیف گسترده ای از مایکوتوکسین ها باشد.

آنتی اکسیدان ها

آنتی اکسیدان ها محصولاتی هستند که به خوراک حیوان اضافه می شوند تا از اکسیداسیون چربی ها و ویتامین ها جلوگیری شود. آنتی اکسیدان هایی که در محصولات تجاری یافت می شوند شامل اتوکسیکین، دی‌بوتیل هیدروکسی تولوئن  (BHT)، هیدروکسی‌انیسول بوتیله‌شده  (BHA) و پروپیل گالات است. ترکیبات این آنتی اکسیدان ها به طور معمول در محصولات تجاری در دسترس یافت می شوند تا از خواص مختلف هر آنتی اکسیدان بهره مند شوند.

منبع: http://www.allaboutfeed.net