تیلاپیا، منبع عظیمی از پروتئین با قیمت مناسب

در وبینار تخصصی “تیلاپیا” مطرح شد:

تیلاپیا، منبع عظیمی از پروتئین با قیمت مناسب

وبینار تخصصی «تیلاپیا» امنیت غذایی، محیط زیست و توسعه پایدار برگزار شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کشاورزی ایران (اگنا)؛به نقل از ایانا، عیسی گلشاهی سرپرست معاونت توسعه آبزی‌پروری سازمان شیلات ایران در وبینار تخصصی «تیلاپیا» امنیت قضایی، محیط زیست و توسعه پایدار که بعد از ظهر امروز برگزار شد، تولید ماهی تیلاپیا را یک ضرورت برای کشور دانست و اظهار کرد: ماهی تیلاپیا صرفا از مواد غذایی گیاهی تغذیه می‌کند، در حالی که سایر آبزیان از نهاده‌های گران‌تر با منشأ حیوانی استفاده می‌کنند که هزینه تولید آنها را بسیار بالاتر می‌برد.

وی افزود: در صورتی که کارخانه‌های تولید خوراک اختصاصی این گونه ماهی را تولید کنند، هزینه تمام شده آن بسیار کمتر خواهد شد و قیمت آن برای مصرف‌کننده کاهش قابل توجهی پیدا می‌کند و در دسترس همگان قرار می‌گیرد.

تولید ۵۰ هزار تن ماهی تیلاپیا تا ۵ سال آینده

در این جلسه، مهدی شکوری مدیرکل پرورش آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران با اشاره به این که ویژگی‌های قابل توجه این نوع ماهی از دلایل توسعه پرورش تیلاپیا در دنیا بوده است، اظهار کرد: ماهی تیلاپیا ظرفیت خوبی از نظر بیولوژیکی دارد و می‌تواند در آب‌های شور و لب‌شور رشد کند، همچنین رشد در تراکم بالا در واحد سطح و توقع غذایی پایینی دارد.

وی با بیان این که از سال ۸۰ با هماهنگی سازمان‌های تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و محیط زیست ماهی تیلاپیا را به صنعت آبزی‌پروری کشور معرفی کرده‌ایم، ادامه داد: تحقیقات زیادی در داخل کشور در حوزه زیست محیطی انجام شد اما توفیقات در پرورش این ماهی به دلیل حاشیه‌های به وجود آمده در کشور ما نسبت به دنیا بسیار کمتر است.

شکوری در رابطه با استان‌های پرورش دهنده این ماهی تصریح کرد: اولین مزرعه پرورش ماهی تیلاپیا در سال ۹۱- ۹۰ در استان یزد افتتاح شد و پس از آن در ۴ استان سمنان، خراسان جنوبی، یزد و قم، مزارع پرورش این نوع ماهی شروع به فعالیت کردند اما این میزان با توجه به نتایج مثبت پرورش تیلاپیا قابل قبول نیست.

وی با بیان این که میزان پروتئین تیلاپیای تولید داخل کشور ۱۹ درصد بوده و در مقایسه با وارداتی آن ۳٫۵ درصد پروتئین بیشتری دارد، خاطرنشان کرد: این ماهی با قیمت مناسب می‌تواند بخش مهمی از منابع پروتئینی سبد خانوار را تشکیل دهد.

مدیرکل پرورش آبزیان آب شیرین سازمان شیلات ایران اذعان کرد: میزان تولید ماهی تیلاپیا در جهان ۶ میلیون تن و در ایران پس از ۱۰ سال صدور مجوز پرورش تنها ۵۵۰ تن در سال است که با برنامه ریزی های انجام شده تا ۵ سال آینده به ۲۰ تا ۵۰ هزار تن خواهد رسید.

تامین پروتئین با کمترین هزینه برای سبد خانوار

در ادامه این جلسه، محمد پورکاظمی، رئیس گروه مشاورین مدیریت ذخایر ژنتیک آبزیان سازمان فائو اظهار کرد: در جهان ۶ عامل به عنوان خطر اصلی برای تنوع زیستی در نظر گرفته می‌شود که شامل تغییر اقلیم، تخریب زیستگاه، صید بیش از حد مجاز، آلودگی‌های صنعتی، کشاورزی، شهری، احداث سدها، ورود به حریم رودخانه‌ها، عدم رعایت حقآبه آبزیان و در نهایت گونه‌های مهاجم است.

وی با بیان این که تیلاپیای پرورشی در ایران مهاجم نیست، گفت: بحث مطرح شده در مورد ماهی تیلاپیا مربوط به خطر گونه‌های مهاجم می‌شود اما گونه تیلاپیای پرورشی که در ایران مجوز گرفته تیلاپیای نیل است و با نوع مهاجمی که از آب های عراق به آب های خوزستان نفوذ کرده، متفاوت است.

رئیس گروه مشاورین مدیریت ذخایر ژنتیک آبزیان سازمان فائو تصریح کرد: متوسط مصرف سرانه آبزیان در جهان ۲۱ کیلوگرم است که ما با توجه به جمعیت کشور برای رسیدن به این رقم باید یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن ماهی در کشورمان تامین کنیم.

وی با اشاره به این که ذخایر دریاها در حال کاهش است، ادامه داد: تامین این میزان ماهی نیازمند توسعه در بخش پرورش است که ماهی تیلاپیا می‌تواند یکی از گونه‌های پرورشی باشد.

پورکاظمی خاطرنشان کرد: قیمت یک کیلوگرم قزل‌آلا ۵۰ هزار تومان است، در حالی که تیلاپیا می‌تواند با نصف این قیمت یعنی ۲۵ هزار تومان به دست مردم برسد و این به معنی تامین سبد آبزیان خانوار با هزینه بسیار کمتر است.

گفتنی است، در پایان این وبینار بیانیه‌ای توسط برگزارکنندگان این مراسم قرائت شد که متن آن به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

 با نام و یاد خداوند و استعانت از درگاه الهی برای پیشرفت و موفقیت های روزافزون کشور “وبینار تیلاپیاء امنیت غذایی ، محیط زیست و توسعه پایدار” را آغاز می کنیم.

بیانات آقای دکتر خدایی دبیر وبینار تیلاپیاء امنیت غذایی ، محیط زیست و توسعه پایدار در افتتاحیه این وبینار میهمانان گرامی، اساتید محترم، مسئولین و مدیران اجرایی که قبول زحمت کرده و در این وبینار علمی شرکت فرمودید؛ به همگی شما عزیزان عرض سلام و ادب و احترام دارم و از جانب برگزارکنندگان این وبینار به پیشگاهتان خاضعانه درود می فرستم.

بر خود لازم می دانم از جناب آقایان دکتر پولین و پروفسور ادواردز که دعوت ما را برای مشارکت در برگزاری این وبینار پذیرفتند تشکر ویژه داشته باشم؛ همچنین قدردانی می کنم از اساتید ارجمند جناب آقایان دکتر پورکاظمی و دکتر سلطانی که با ارائه های ارزشمندی که خواهند داشت موجب غنای مباحث می گردند.

در همین آغاز جلسه فرصت را مغتنم دانسته و وظیفه خود می دانم با یادآوری سالگرد حادثه هفتم تیر و درود فراوان بر روح پرفتوح شهدای این روز و سایر شهیدان والامقام این مرز و بوم، هم دردی خود را با اصحاب رسانه کشور و خانواده های داغدیده خبرنگاران و سربازانی که در حوادث اخیر سقوط اتوبوس آسمانی شدند ابراز و از درگاه خداوند متعال برای آنان علو درجات طلب، نمایم.

به عنوان دبیرکل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران و از موضع فعالان بخش خصوصی شیلات کشور که دغدغه سرمایه گذاری پایدار، تولید ایمن، تامین معیشت و غذا، اشتغال و ارزآوری در حوزه تولیدات شیلات را دارد نکاتی را در خصوص صنعت تیلاپیا به عنوان یک راهبرد حیاتی در نقشه راه امنیت غذایی کشور بیان می دارم و امیدوارم که در این وبینار بتوانیم به اجماع نسبی مطلوب برای ترسیم مسیر توسعه پایدار این صنعت دست یابیم.

۱- قبل از هر چیز لازم است یادآوری نمایم که حرفه شیلات در کشور و حلقه های مختلف زنجیره ارزش آن ملی چهار دهه اخیر على رغم تمام تحریم ها و ناملایمات، به گونه ای افتخار آمیز، توام با پیشرفتی چشمگیر بوده و امروز از شمال تا جنوب کشور و از غرب تا شرق ایران عزیز، شاهد مزرع مختلف آبزی پروری و فعالیتهای صید و صیادی و صنایع شیلاتی هستیم به گونه ای که می توان از فعالیت های تولیدی شیلاتی به عنوان محصول انقلاب اسلامی و یکی از پایه های مستحکم و بوی امنیت غذایی کشور نام ببریم ؛ و کوتاه سخن آنکه در این وادی پر جنب و جوش و فعال چرا تیلاپیا ؟

قطعا سخنرانان این وبینار علمی که با حضور اندیشمندان حوزه امنیت غذایی تشکیل شده است به این موضوع خواهند پرداخت لیکن اجازه فرمایید اشاره ای مختصر فقط به این جمله داشته باشم که پرورش قانونمند تیلاپیا می تواند بخشی از راه حل عبور از بحران خشکسالی و پایداری امنیت غذایی کشور باشد که این روزها با توجه به شرایط حاکم بر اقلیم و اقتصاد کشور ضرورت آن بیش از پیش لمس می شود.

 2- یکی از دغدغه ها و نقایص بزرگ پرورش تیلاپیا در کشور ما عدم وجود نقد منصفانه کارشناسی و عمدتا نقد یکسویه و یکجانبه نگر است که بیشتر به سمت اعلان بیانیه سوق پیدا نموده تا اعلام نظر کارشناسی که این نقیصه از منظر سرمایه گذاری بسیار حائز اهمیت است و باید برطرف شود.

۳- در همه جای دنیا و در اکثر موارد توسعه ای و از جمله طرح های شیلاتی ، همواره مناقشاتی بین متولیان اجرایی با آبزی پروران و دغدغه مندان محیط زیست و اکولوژیست ها و …. وجود دارد اما در نهایت این حاکمیت است که بدون توجه به دیدگاه های صفروصدی (که هیچ گاه محقق نخواهد شد) تصمیم نهایی در آن موضوع خاص را اعلام خواهد کرد؛ انتظار ما از این گفتگوها نزدیک شدن به این اجتماع مدیریتی کلان است.

۴- لازم است از یک سویه نگری های افراطی پرهیز و به دور از اتهام زنی های بی مورد و استنادات غیر علمی در فضایی آکنده از تعامل و حسن نیت و اعتماد به یکدیگر اصلی ترین محورهای دیدگاه مخالفین و موافقین به صورت کارشناسانه مورد بررسی و اقناع قرار گیرد. این وبینار فرصتی برای این امر مهم است.

۵- موافقین و مخالفین توسعه تیلاپیا در ایران فرصت و انرژی بسیاری جهت تقابل با یک دیگر صرف کرده اند که هیچ نتیجه ای جز محروم ساختن صنعت آبزی پروری کشور از مزیای این صنعت نداشته است در حالی که منطقا باید بیشترین تلاش و همت بر توجه علمی و عملی به الزامات توسعه پایدار زیست محیطی این صنعت معطوف می شد و همچنین مطالبه تامین حق آبه های مورد نیاز تالابها و دیگر اکوسیستم های در معرض آسیب کشور مورد توجه قرار می گرفت.

 6- وجود تردید و تزلزل در اجرای مصوبات رسمی حداقلی در زمینه شیوه درست کار موجب شده مزارع مجازمان در ۴ استان مجاز محدود به شرایطی شوند که تداوم کار را برای آنان دشوار نموده اما هیچ اطمینانی از عدم توسعه زیرزمینی بدون هر نظارتی در این صنعت وجود نداشته باشد. این یک مطالبه بزرگ فعالان آبزیا پروری از دغدغه مندان زیست محیطی است که چرا خطر توسعه زیرزمینی از نظرها دور مانده است.

۷- در کنار مزیت ها و امتیازت این گونه آبزی مورد علاقه آبزی پروران دنیا و ایران ، ابهامات و سؤالات مهمی در زمینه مهاجم بودن، مخاطرات اکولوژیکی، کیفیت و ارزش غذایی و…. تیلاپیا وجود دارد که اختصاص به کشور ما نداشته و مورد توجه سایر کارشناسان و مجامع علمی تحقیقاتی و اجرایی دنیا بوده است. قطعا با استفاده از تجارب جهانی این امکان وجود دارد که با لحاظ کردن الزامات غیرقابل تردید زیست محیطی، امکان تولید مطمئن و ایمن این آبزی در کشور ما هم همانند سایر ۱۳۴ کشور دیگر دنیا وجود داشته باشد. امیدواریم این وبینار گامی در راستای این انتقال تجربه باشد.

 ۸- بدون هیچ پرده پوشی باید گفت وضعیتی که اکنون برای تیلاپیا در کشور به وجود آمده از نظر بهره وری از سرمایه های ملی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. پرورش دهنده بابت استفاده از بچه ماهی مطلوب سردرگم است،  حمایت های لازم از سرمایه گذاری انجام شده وجود ندارد؛ و کشور از جهت عدم توسعه صحیح و محرومیت از مزای این صنعت فرصت های زیادی از دست داده است. این وضعیت قابل تداوم نیست و باید پایان پذیرد.

۹- به دلیل همین تردید و عدم تصمیم گیری ها تدوین استانداردها و تنظیم ضوابط وپروتوکل های صنعت تیلاپیا منطبق با شرایط کشورمان مغفول مانده و این چالش بزرگی است که می بایست به سرعت چاره اندیشی شده و از توسعه بدون ضابطه جلوگیری شود.

۱۰- برخلاف سایر گونه ها ماهی تیلاپیا تنها آبزی مصرفی در کشور است که قبل از تولید، بازار آن از طریق واردات ایجاد شده است. این یک ویژگی منحصر به فرد برای افزایش مصرف سرانه آبزیان و فرصتی بی نظیر فرا روی سرمایه گذاران این صنعت و همچنین قطع واردات و کاهش نیاز ارزی کشور است. این مهم به تنهایی ارزش آن را دارد که مسئولین کشور را به تسریع در رفع تنگناها و ریل گذاری صحیح توسعه صنعت تیلایبای کشور مجاب نماید.

۱۱- به عنوان آخرین نکته بر ضرورت توجه به نگرانی های کارشناسان دلسوز و چهره های دغدغه مند پایداریا زیست بوم واکوسیستم های آبی کشور در کنار توجه به آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی این صنعت تأکید می نمایم و بدون آن که مزایای بی نظیر تیلاپیا در تامین پروتئین حیوانی از منابع ارزان قیمت، اشتغال زایی، محرومیت زدایی ، حجم کم آب مصرفی، امکان توسعه در مناطق آب شور و لب شور، مطلوبیت از نظر فیله شدن و …. ده ها مزیت دیگر را عامل توسعه بدون برنامه این گونه بدانیم بر اهمیت دستیابی به یک اجماع علمی نسبی قابل قبول همگانی در جهت استقرار نظام تولید ایمن این ماهی پافشاری می نمایم.

با آرزوی موفقیت در نیل به اهداف این وبینار